W 1966 roku kilka pojazdów zostało przystosowanych do zadań ewakuacyjnych, w tym jeden wyposażono w żuraw i platformę do transportu kapsuły lądowniczej, a drugi zyskał specjalne nadwozie do transportu astronautów. W 1971 roku zaprezentowano prototyp drugiej generacji tego typu pojazdów, ale produkcja pierwszych egzemplarzy rozpoczęła się dopiero w 1975 r. Powstały dwie wersje ciężarówki do zadań specjalnych: jedna do przewozu ładunków (ZiŁ 4906) i druga do transportu pasażerów (ZiŁ 49061). Obie ciężkie terenówki zostały wyposażone w zmodernizowany silnik benzynowy pochodzący z ZiŁa-130, który zapewniał moc 150 KM i pozwalał osiągać prędkość do 75 km/h. Pojazdy były znane jako Niebieskie Ptaki, prawdopodobnie z powodu koloru nadwozia.
Ze względu na charakter realizowanych misji, auta miały wyjątkowo wysoki prześwit, wynoszący około 60 cm. Były dostosowane do transportu lotniczego - na miejsce akcji dostarczano je samolotami IL-76 i An-12 lub śmigłowcami Mi-6 i Mi-26. W tym celu położono nacisk na uzyskanie kompaktowych wymiarów, które i tak były dość duże: 9,2 m długości, 2,4 m szerokości i 2,8 m wysokości. W celu ograniczenia masy własnej zastosowano podwozie z profili aluminiowych i nadwozie w całości z włókna szklanego. Pomimo tych zabiegów, masa własna pojazdu wynosiła niebagatelne 8,3 t.
Kabina modelu do transportu personelu, mogąca pomieścić 4 osoby, była wyposażona w 4 pary noszy. W tylnej części znajdował się przedział ze sprzętem medycznym, miejscem do przechowywania zapasów, systemem klimatyzacji, a także wszystkim, co niezbędne do przetrwania 3 dni na odludziu. Wersja towarowa była używana głównie do transportu kapsuł lądowniczych. Specjalna konstrukcja i napęd na wszystkie koła umożliwiały pojazdom łatwe poruszanie się w głębokim śniegu, po terenach podmokłych i w kopnym piasku, a także pokonywanie szerokich rowów. Innymi słowy, radziły sobie nawet w najtrudniejszym terenie. Były jednocześnie amfibiami, a na wodzie osiągały prędkość do 15 km/h.
Dotarcie do najbardziej niedostępnych miejsc zapewniał natomiast mniejszy ZiŁ 2906 wyposażony w specjalne śruby ślimakowe zamiast kół, co było bardzo skutecznym rozwiązaniem w głębokim śniegu lub terenie bagnistym. Był przewożony na pokładzie jako pojazd wsparcia, który wkraczał do akcji wtedy, gdy kończyły się możliwości pojazdów kołowych. Dwa silniki VAZ-2103 o mocy 77 KM pozwalały mu osiągnąć prędkość 14 km/h w wodzie i do 25 km/h w śniegu. Ponieważ był zaprojektowany do pokonania ostatniego etapu do miejsca lądowania, był wyposażony w stosunkowo mały, 72-litrowy zbiornik paliwa, a spalał od 20 do 33 litrów na 100 km. Kabinę "malucha" zaprojektowano tak, aby zapewnić niezbędną opiekę medyczną. Za siedzeniem kierowcy znajdował się fotel medyczny, a po bokach było miejsce na nosze do transportu astronautów w pozycji leżącej.
Do upadku Związku Radzieckiego wyprodukowano łącznie zaledwie 26 sztuk tych oryginalnych ciężarówek: 12 wersji towarowych, 14 pasażerskich i 5 napędzanych śrubami. Z czasem pojazdy przeszły modyfikacje, w tym montaż nowych systemów radionawigacyjnych ułatwiających lokalizację astronautów. Ich wyjątkowa zdolność pokonywania trudnego terenu oraz zabiegi modernizacyjne przeprowadzone w latach 80 sprawiły, że jednostki bardzo długo pozostawały w użyciu. W roku 2007 rosyjskie siły powietrzne korzystały z pięciu sztuk modelu 4906 i sześciu jednostek modelu 49061.
Źródło i screeny: YouTube
