Korzystanie z usług podwykonawców zostało przewidziane w aż trzech aktach prawnych, do których zalicza się:
🚩Ustawę Prawo przewozowe
🚩Konwencję CMR
🚩Kodeks cywilny.
Odpowiedzialność przewoźnika za podwykonawców w ustawie Prawo przewozowe
Możliwości posługiwania się podczas wykonywania przewozu drogowego podwykonawcami nie wykluczają przepisy krajowe. Z art. 5 Prawa przewozowego wynika bowiem, że przewoźnik może powierzać wykonanie przewozu innym przewoźnikom na całej przestrzeni przewozu lub jej części, jednakże ponosi odpowiedzialność za ich czynności jak za swoje własne.W świetle tego przepisu świadczenie umowy przewozu nie musi mieć zatem charakteru osobistego – przewoźnik może się posługiwać przy wykonaniu przewozu innymi osobami, w tym przewoźnikami, którzy mają uprawnienia do przewozu. W takim przypadku dochodzi między nimi do powstania stosunku obligacyjnego (zobowiązaniowego), w ramach którego każdy z podmiotów ma względem siebie określone prawa i obowiązki. Nie jest zarazem możliwe, by na mocy postanowień umownych lub innych klauzul wyłączyć spoczywającą na przewoźniku odpowiedzialność za swoich podwykonawców.
Jednakże warto zauważyć, że na mocy art. 356 KC, w niektórych przypadkach wierzyciel może żądać osobistego świadczenia dłużnika. Jest to dopuszczalne wtedy, gdy wynika tak z treści czynności prawnej, z ustawy albo z właściwości świadczenia. Oznacza to, że strony umowy przewozu mają prawo, by na podstawie umowy nałożyć na przewoźnika obowiązek osobistego wykonania przewozu, który to dodatkowo zostanie zabezpieczony na przykład karą umowną (wyrok Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 22 września 2022 r., sygn. akt XI GC 452/20).
To, na co jeszcze warto zwrócić uwagę, to fakt, że art. 5 Prawa przewozowego dotyczy odpowiedzialności przewoźnika (lub przewoźników) wobec nadawcy lub odbiorcy przesyłki. Nie reguluje on natomiast stosunków pomiędzy samymi przewoźnikami zaangażowanymi w wykonanie przewozu jednej przesyłki towarowej w ramach jednej umowy przewozu i jednego dokumentu przewozowego. Rozliczanie wzajemnych roszczeń regresowych przewoźników odbywa się na podstawie art. 6 ust. 3 Prawa przewozowego (wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 29 września 2014 r., sygn. akt IX GC 475/13). W praktyce na gruncie przepisów krajowych, gdyby doszło do powstania szkody, uprawnieni powinni w pierwszej kolejności dochodzić roszczeń wobec pierwszego przewoźnika. A ten, dopiero po wynagrodzeniu szkody osobie trzeciej, będzie mógł wystąpić z regresem do podwykonawcy (podwykonawców).
Przewoźnik, chcąc uwolnić się od ciążącej na nim odpowiedzialności za działania i zaniechania innych osób, którym powierzył wykonywanie przewozu drogowego, musi udowodnić w szczególności, że szkoda, do jakiej doszło, powstała na skutek przyczyn od niego niezależnych, a także, że dochował on należytej staranności przy wyborze podwykonawców i nie zachodzi tu jego wina.
Odpowiedzialność przewoźnika za podwykonawców w Kodeksie cywilnym
Na gruncie przepisów cywilnych możliwość powierzenia wykonania przewozu drogowego innym podmiotom wynika z art. 789 § 1 oraz 474 KC. Zgodnie z treścią pierwszego z nich, przewoźnik może oddać przesyłkę do przewozu innemu przewoźnikowi na całą przestrzeń przewozu lub jej część, jednakże ponosi odpowiedzialność za czynności dalszych przewoźników jak za swoje własne czynności.Natomiast z art. 474 KC wynika, że dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Można więc zauważyć, iż mimo posługiwania się w art. 5 Prawa przewozowego i art. 789 § 1 KC wyłącznie terminem „innych przewoźników”, krąg podmiotów, za które odpowiada przewoźnik umowny na gruncie przepisów krajowych, jest znacznie szerszy, co potwierdza właśnie art. 474 KC.
Odpowiedzialność przewoźnika za podwykonawców w Konwencji CMR
Gdy mowa natomiast o odpowiedzialności przewoźnika za inne osoby w przewozach międzynarodowych, należy odwołać się do art. 3 Konwencji CMR, z którego to wynika, że przewoźnik odpowiada, jak za swoje własne czynności i zaniedbania, za czynności i zaniedbania swoich pracowników i wszystkich innych osób, do których usług odwołuje się w celu wykonania przewozu, kiedy ci pracownicy lub te osoby działają w wykonaniu swych funkcji. Warto podkreślić, że art. 3 Konwencji CMR odnosi się tylko do szkód, do których doszło w związku z wykonywaniem umowy przewozu, a nie niejako przy okazji.Można zauważyć, że w odróżnieniu od przepisów krajowych, Konwencja CMR wprost przewiduje odpowiedzialność przewoźnika nie tylko za innych przewoźników, ale także wszystkie inne osoby, którymi posługiwał się on do wykonania danego przewozu. Są to zatem podmioty, z którymi przewoźnika wiąże odpowiednia umowa, jak i te, które świadczą usługi bez takiej umowy, działając jednak w imieniu przewoźnika. Grono osób, za jakie odpowiada pierwszy przewoźnik, pozostaje tym samym bardzo szerokie.
Podobnie jak i w przypadku regulacji krajowych, gdyby doszło do powstania szkody, z którą wiąże się obowiązek odszkodowawczy, przewoźnik umowny w pierwszej kolejności wypłaca odszkodowanie za szkodę wyrządzoną przez jednego z podwykonawców, a następnie nabywa względem niego roszczenie regresowe. Również i tutaj nie jest możliwe, by na mocy odrębnych postanowień umownych lub klauzul wyłączyć odpowiedzialność przewoźnika za podwykonawców. Do głosu dochodzi wtedy art. 41 Konwencji CMR, zgodnie z którego treścią, za nieważną i pozbawioną mocy należy uznać każdą klauzulę, która pośrednio lub bezpośrednio naruszałaby postanowienia niniejszej Konwencji. Nieważność takich klauzul nie będzie jednak pociągać za sobą nieważności pozostałych postanowień umowy.
Źródło: Legaltrans
